In THEMA komen allerlei onderwerpen over Europese begraafplaatsen aan bod:
- uit de geschiedenis van begraven en begraafplaatsen
- verschillende soorten begraafplaatsen
- manieren van begraven
- componenten van een begraafplaats
- types en materiaal van graftekens

Ga via ‘klik’ naar het onderdeel EERDER VERSCHENEN - THEMA’S
om kennis te nemen van de vorige 55 thema’s.

KERAMIEK OP BEGRAAFPLAATSEN : INLEIDING

Dit thema gaat over het materiaal van graftekens,
dat keramiek wordt genoemd.
Er zijn een viertal hoofdtypes:
grof keramiek, aardewerk, steengoed en porselein.
Bij keramiek op een begraafplaats kan het gaan
om een totaal grafteken, uitgevoerd in keramiek,
of om een keramisch object bij of op het graf.

THEMA 56

1. GROFKERAMIEK : BAKSTEEN

Grofkeramische producten zijn van klei gebakken bouwmaterialen:
bakstenen en dakpannen.
Omdat in Nederland weinig tot geen natuursteen voorkomt,
is de keuze voor baksteen een voor de hand liggende keuze.
Toch is er voor het plaatsen van een bakstenen grafteken
nooit veel animo geweest.
Baksteen op Europese begraafplaatsen is nog zeldzamer.

THEMA 57

2. AARDEWERK : TERRACOTTA

Aardewerk is een verzamelnaam voor een kleisoort,
die wordt gebakken op een lage temperatuur.
Ongeglazuurd is het poreus, vocht doorlatend en niet vorstbestendig. Geglazuurd wordt het minder poreus,
maar blijft ongeschikt voor buiten, c.q. begraafplaatsen.

Terracotta is een kleimengsel van aardewerk,
dat vooral ongeglazuurd wordt gebruikt
en wel waterdicht en vorstbestendig is. 

THEMA 58

3.  AARDEWERK : FAIENCE

Er zijn twee specifieke decoratietechnieken
voor voorwerpen van aardewerk:
• slibgoed: aardewerk met slib- of engobeversieringen.
Slibgoed komt niet vaak voor op begraafplaatsen,
slibgoedspecialist Niek Hoogland maakte een aantal graftekens.
• faience / majolica: aardewerk met tinglazuur.
Faience en majolica komen vaker voor op begraafplaatsen,
vooral in beschermde of overdekte ruimtes.
In Faenza zijn mooie voorbeelden te vinden.

THEMA 59

4.  STEENGOED

Steengoed of gres is een keramisch product
dat op hoge temperaturen (1150-1350 gr.) is gebakken
en daardoor vrijwel niet poreus is en geschikt voor buiten.
Op begraafplaatsen komen ze dan ook in allerlei vormen voor,
als kleine voorwerpen op het graf, als kleine beeldjes,
maar ook wel als groter sculpturaal werk
en soms is het grafteken geheel of gedeeltelijk
uitgevoerd in steengoed.

THEMA 60

5. KERAMISCHE TEGELS

Tegels worden meestal gebruikt voor het bedekken
of bekleden van muren, vloeren, daken of straten.
Naast bescherming hebben ze ook vaak een decoratieve functie.
In de begraafkerken vanaf de Middeleeuwen
waren er naast kerken met zerken
ook kerken met rijkversierde keramische tegelvloeren.
Op begraafplaatsen kun je allerlei varianten
in het gebruik van tegels tegenkomen:
wandtegels, vloertegels, mozaïektegeltjes en tegeltableaus. 

THEMA 61

6. KERAMISCH MOZAÏEK

Mozaïek is een vlakversiering waarbij een afbeelding
wordt vervaardigd uit een groot aantal tesserae,
kleine gekleurde stukjes materiaal,
die in een bed van cement of lijm worden samengevoegd.
Het wordt vooral gebruikt als decoratie van vloeren en wanden.
Het begon met kiezels, later werden vooral natuursteen,
glas en keramiek als materiaal gebruikt.
Op begraafplaatsen komt keramisch mozaïek
zowel bij liggende als bij staande graftekens voor.

7. PORSELEIN